Opleiding Cardiologie Regio West

Verdiepingsstage hartfalen

Stage LUMC
Duur: 12 maanden, 6e jaars AIOS 
Stagehouder: Dr. S.L.M.A. (Saskia) Beeres
Supervisoren: Dr. S.L.M.A. Beeres, dr. L.F. Tops

Inhoud van de stage

Het aantal patiënten met hartfalen stijgt door vergrijzing van de bevolking en de toenemende behandelmogelijkheden voor hartpatiënten. Daarmee groeit ook de behoefte aan cardiologen met hartfalen als aandachtsgebied. De behandeling van patiënten met hartfalen is een van de speerpunten van de afdeling Cardiologie van het LUMC, waarbij het LUMC een landelijk verwijscentrum is voor tertiaire hartfalenzorg. Hierbij streven wij naar geïntegreerde, multidisciplinaire zorg waarbij onze focus ligt op de hartfalenchirurgie, mechanische ondersteuning (VAD, ECMO) en cardio-oncologie. Daarnaast vinden wij goede organisatie van de
hartfalenzorg belangrijk evenals betrokkenheid van de patiënt bij zijn eigen behandeling. Wij streven naar een proactieve behandeling van de hartfalen patiënt buiten het ziekenhuis, waarbij nieuwe diagnostische en therapeutische mogelijk- heden (o.a. Box/e-health, Heartlogic, Cardiomems en intraveneuze behandeling in thuissetting) worden ingezet om de patiënt thuis te volgen en te behandelen, en zelfinzicht in zijn/haar gezondheid te laten krijgen.

Het differentiatiejaar hartfalen heeft als doel de AIOS optimaal voor te bereiden op het functioneren als cardioloog met aandachtsgebied hartfalen. Om dit doel te bereiken heeft het differentiatiejaar de volgende onderdelen:

  • Diagnostiek en behandeling van opgenomen patiënten met hartfalen
  • Hartfalen polikliniek
  • Supervisie van de hartfalen verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten
  • Aanvullende training in hartfalen specifieke diagnostiek
  • Diensten

Diagnostiek en behandeling van opgenomen patiënten met hartfalen
De AIOS wordt specifiek getraind in het verkrijgen van overzicht in het aanbod en bestand van hartfalenpatiënten op de CCU, verpleegafdeling hartziekten, ICU en SEH. Het streven is om uiteindelijk zelfstandig het medische beleid te kunnen bepalen. Om dit doel te bereiken zal de AIOS de eerste supervisor zijn van de arts-assistenten (AIOS in opleidingsjaar 1-4 en ANIOS) en verpleegkundig specialisten die de zorg verlenen aan opgenomen hartfalen patiënten. Het door de differentiatie-jaar AIOS bepaalde beleid wordt 2 maal per dag besproken met het hoofd kliniek (of diens plaatsvervanger) die ook hartfalen als aandachtsgebied heeft. Hiernaast zal 1 maal per week gedurende de grote visite het beleid worden besproken en worden de patiënten waarbij invasieve behandeling wordt overwogen besproken in het hartteam. De AIOS wordt getraind om de hartteam besprekingen aangaande de opgenomen en poliklinische hartfalen patiënten voor te zitten en om aan te geven wat de verschillende behandelopties zijn en de voor/nadelen te schetsen van de verschillende cardiologische opties.

Hartfalen polikliniek
Gedurende de gehele 12 maanden zal de AIOS worden getraind in de poliklinische behandeling van patiënten met hartfalen. Hierbij komt onder meer aan bod: analyse etiologie hartfalen, inventariseren behandelopties en evalueren van het effect van de ingezette therapie. De AIOS wordt ook getraind in het bijsturen van medicatie in poliklinische setting in geval van congestie of klinische achteruitgang. De patiënten die door de AIOS op de polikliniek zijn gezien worden besproken in de wekelijkse hartfalen bespreking waar de AIOS zelf het diagnostisch en therapeutische beleid voorstelt.

Supervisie van de hartfalen verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten
Gedurende de gehele 12 maanden zal de AIOS worden getraind in het superviseren van de hartfalen verpleegkundigen en verpleegkundig specialisten die patiënten in poliklinische setting begeleiden. Specifieke aandacht gaat hierbij uit naar het optitreren van hartfalen medicatie, het beoordelen van de telezorg/Box bevindingen en naar het opstellen van medisch beleid bij patiënten die de hartfalen telefoon bellen vanwege hartfalen klachten.

Aanvullende training in HF specifieke diagnose en therapie
Aan het begin van het differentiatiejaar zal samen met de opleider en stage supervisor beoordeeld
worden in welk(e) gebied(en) aanvullende training gevolgd wordt om een hoger bekwaamheidsniveau te behalen. Meer concreet betekent dit dat de AIOS gedurende deze 12 maanden de gelegenheid krijgt om zich verder te bekwamen in specifieke hartfalen diagnostiek en therapie zoals niet-invasieve beeldvorming (TTE en MRI), programmeren van ICD/CRT devices en verschillende vormen van mechanische ondersteuning op de korte en lange termijn. De praktische invulling vindt in overleg met de stagesupervisor plaats. De AIOS wordt in de gelegenheid gesteld het ESC-HFA hartfalen examen en het EACVI TTE examen te doen. Daarnaast kan de AIOS deelnemen
aan de 2-daagse Heartware LVAD course en de door de CVOI georganiseerde scholingsdagen hartfalen.

Diensten
De AIOS zal maximaal 25% van de werktijd besteden aan diensten.

EPA

EPA CCU
– Start stage: niveau 3
– Halverwege stage: niveau 4
– Einde stage: niveau 5
– Einde opleiding: niveau 5

EPA Poliklinisch werken (hartfalen polikliniek)
– Start stage: niveau 3
– Halverwege stage: niveau 4
– Einde stage: niveau 5
– Einde opleiding: niveau 5

OSATS

Basisprogrammering ICD/Pacemaker
– Start stage: niveau 3
– Einde stage: niveau 4 of 5 (afhankelijk van gebied(en) aanvullende training)

Echocardiografie TTE
– Start stage: niveau 3
– Einde stage: niveau 4 of 5 (afhankelijk van gebied(en) aanvullende training)

Rechtszijdige hartkatheterisatie
– Start stage: niveau 3
– Einde stage: niveau 4 of 5 (afhankelijk van gebied(en) aanvullende training)

Weekprogramma

Maandag             

 

 

 

 

    

08.15

08.45

09.00

13.00

15.00

16.30

Ochtendoverdracht

LVAD / ECMO Visite

Supervisie kliniek
en evt. HF poli

Grote visite

Voorbereiding Hartteam bespreking

Hartteam bespreking

C4-S,
Steenhuiszaal

IC

 

C9-P, Artsenkamer

 

 

Dinsdag

 

 

 

 

 

08.15

08.45

09.00

14.00

15.00

17.00

Ochtendoverdracht

LVAD / ECMO Visite

Supervisie (voorbereiden, brieven) en evt. HF poli

HF bespreking

LVAD MDO

Avondoverdracht

C4-S,
Steenhuiszaal

IC

 

Poli J9

 

C9-P, Artsenkamer

Woensdag

 

 

 

 

08.15

08.45

09.00

15.00

17.00

Ochtendoverdracht

LVAD / ECMO visite

Supervisie (voorbereiden, brieven)

Klepteam bespreking

Avondoverdracht

C4-S,
Steenhuiszaal

IC

 

 

C9-P, Artsenkamer

Donderdag

 

 

 

 

08.15

08.45

09.00

12.00

17.00

Ochtendoverdracht

LVAD / ECMO visite

Supervisie (voorbereiden, brieven), en evt. HF poli

Polikliniekbespreking

Avondoverdracht

C4-S,
Steenhuiszaal

IC

 

 

C9-P, Artsenkamer

Vrijdag

 

 

 

 

08.15

08.30

08.45

09.00 - 12.00

17.00

Ochtendoverdracht

EP bespreking

LVAD / ECMO visite

Supervisie (voorbereiden, brieven)

Avondoverdracht

C4-S,
Steenhuiszaal

 

IC

 

C9-P, Artsenkamer

 

Leerdoelen

De AIOS dient zich minimaal de volgende competenties eigen te maken:

1. Ten aanzien van medisch handelen geeft de AIOS voor acuut en chronisch hartfalen blijk van voldoende kennis en vaardigheid om:

a) een volledige - en nauwkeurige anamnese af te nemen;

b) een lichamelijk onderzoek te verrichten;

c) gebruikelijke cardiologische onderzoeksmethoden te kunnen toepassen, (laten) uitvoeren en
interpreteren, waaronder het rust- en inspanningselektrocardiogram met VO2max, continue 24-uurs registratie van het hartritme, de thoraxfoto, het echocardiogram incl dobutamine stress echocardiogram, het cardiovasculair MRI onderzoek, het cardiovasculaire CT onderzoek, cardiologisch nucleair onderzoek, hartkatheterisatie (links en rechts);

d) een differentiaal diagnose op te stellen van de oorzaken van hartfalen;

e) een behandelplan op te stellen en uit te (laten) voeren, waaronder medicamenteuze therapie (met oa toepassing van hartfalenmedicatie volgens de huidige richtlijnen, en inotropie), devices, invasieve behandeling (percutane en chirurgische opties met oa mechanische ondersteuning), reanimatie beleid en overdragen zorg naar 1e/2e lijn;

f) Hierbij houdt de AIOS rekening met factoren als de leeftijd van de patiënt en co-morbiditeit, evenals met de risico’s, kosten en baten van de diagnostische en therapeutische strategieën. Het maken van verantwoorde keuzes (“choosing wisely”) maakt hier nadrukkelijk ook deel van uit; 

g) De AIOS verdiept zich in het functioneren van tijdelijke en langdurige mechanisch ondersteuning (IABP, Impella, ECMO, LVAD) en is in staat problemen te herkennen.

2. Ten aanzien van samenwerking

a) de AIOS overlegt doelmatig met collegae van verschillende disciplines, zowel tijdens het voorzitten van de wekelijkse hartfalenbespreking en de hartteam besprekingen, als ook tijdens de zorg voor de klinische en poliklinische patiënten. Tijdens deze besprekingen overlegt de AIOS met (hartfalen)cardiologen, thoraxchirurgen, intensivisten, consulenten, AIOS, hartfalenverpleegkundigen en VPS. De AIOS ontwikkelt een diagnostisch en therapeutisch beleid in samenwerking met collegae en andere zorgverleners waarbij aangegeven wordt wat de verschillende opties zijn en de voor/nadelen van de verschillende opties.
b) de AIOS is in staat om goed te overleggen en samen te werken met de cardiologen in de regio bij verwijzingen en bij overdracht van patiënten zorg te dragen voor een adequate mondelinge en schriftelijke overdracht.

3. Competenties ten aanzien van communicatie, kennis en wetenschap, maatschappelijk handelen, organisatie en professioneel gedrag

a) Deze competenties verschillen niet van de beschrijving in het algemene opleidingsplan en kunnen daar worden opgezocht.

Toetsinstrumenten

– Directe beoordeling door de superviserende cardioloog, o.a. m.b.v. KPB’s.
– Beoordeling van statusvoering en ontslagbrieven, aangevuld met specifieke bespreking hiervan.
– Beoordeling van patiëntbesprekingen tijdens de grote visite.
– Beoordeling van de overdrachten.
– Verslagen van verpleging en patiënten aangaande het functioneren van de AIOS.
– 360 graden reflectie collega’s, verpleging, patiënten.

De toetsmomenten worden gedocumenteerd. Daarmee kan een minimaal aantal toetsdocumenten met betrekking tot deze module worden aangegeven:
– 2 x algemene KPB
– 2 x KPB briefbeoordeling/statusvoering
– 1 x KPB referaat/voordracht
– 1 x zelfreflectie op module
– 1 x tussengesprek met stage supervisor
– 1 x eindgesprek met stage supervisor

Onderwijs en examinering

  • Landelijk georganiseerd hartalen onderwijs (ikv toekomstige differentiatie tot hartfalen cardioloog)
  • ESC examen hartfalen
  • ESC examen transthoracale echocardiografie

Aanbevolen literatuur

  • ESC Textbook of Cardiovascular Medicine (en andere tekstboeken)

  • Medische richtlijnen LUMC, NVVC, ESC, AHA-ACC

  • Protocollen CONNECT hartfalen